مرگ , جزئی گریز ناپذیر از زندگی تمامی موجودات زنده این کره خاکی است . همه ما سرانجام با کارنامه ای از در هم تنیدگی وجوه مثبت و منفی در زندگی، ناگزیر تسلیم مرگ خواهیم شد . آنچه مسلم است همه انسان ها در همه ادوار تاریخی و همه سرزمین ها به علل و دلایل گوناگون محصول اتخاذ تصمیمات درست و نادرست در زندگی هستند و راه گریزی از آن نیست .آنچه می ماند تلاش در جهت وجه غالب رویکرد اقدامات مثبت و سازنده در مقابل خطا ها و اشتباهات است . چه بسیار انسان ها که درادوار گوناگون با تصمیمات خطا ، عامل بزرگ کژراهه های تاریخی شده اند و در مقابل ،آنان که در راه سعادت بشری گامهای بزرگ برداشته و مسیر تاریخ را دگرگون کرده اند .

بی تردید قضاوت دقیق و بی خطا درباره هر شخص تاثیر گذار در تاریخ اقوام و ملل گوناگون کاری است صعب و دشوار .
اگر اینگونه نبود ، ده ها کتاب و بحث های تاریخی پیرامون گذشتگان تولید نمی شد تا جایی که درباره بسیاری از حوادث و شخصیت های تاریخی هرگز به یک نظر واحد و فراگیر و همه شمول نخواهیم رسید .
چرا که هر فرد و جریان بر اساس نگاه و رویکرد خود به عملکرد آن شخصیت ها و آن حوادث تاریخی می نگرد .
بنی صدر از انجا که در یکی از حساس ترین شرایط تاریخی کشور عهده دار پست ریاست جمهوری پس از قرن های متمادی از حاکمیت نظام شاهنشاهی بر ایران بود و سرانجامی تلخ را نصیب برد ، در معرض قضاوتهای گوناگون و عمدتا متضاد قرار گرفته است .
راقم این سطور نیز هر چند که در مقطع کوتاهی از نزدیک با او سروکار داشتم اما هرگز نمیتوانم ادعا کنم که آن چه
در باره او میگویم سخنی بی عیب و نقص است . بر اساس مقدمه بالا تنها استنباط خود را از شخصیت و عملکرد او بیان می کنم با این امید که رنگ و بویی از حقیقت داشته باشد .

۱- سید ابوالحسن بنی صدر بی تردید خواستار سر بلندی اسلام و ایران بود و در طول زندگی سیاسی – عقیدتی خود این هدف عالی را چه در عمل سیاسی، چه در نوشتن و تدوین کتاب های متعدد نشان داد .
۲- او همواره به اعتلای ایران می اندیشید و ایران آزاد و مستقل را طلب می کرد .
۳- بنی صدر اندیشمند بود و همواره تلاش می کرد نظریه های نو و راه گشا برای حل مشکلات مردم و کشور ارائه دهد .
۴- از بدو ورود به ایران در ۱۲ بهمن ۵۷ به همراه امام توانست با اتکا به توانایی های شخصی ، افکار عمومی اقشار مختلف ایرانیان را به خود جلب کند تا جائی که یک سال بعد موفق شد در مقابل جریانات قدرتمند داخلی در قامت اولین رئیس جمهور ایران در عرصه سیاسی ایران ظاهر شود .
۵- جریانات مقابل که خود را در مقابل او ناکام می دیدند ، تلاش کردند به گونه های مختلف وی رادر چهار چوب اهدافشان کنترل کنند .تا انجا که در حالی که اولویت او در انتخاب نخست وزیر علی رضا نوبری ( بعدا رئیس کل بانک مرکزی شد ) و سپس مهندس عزت الله سحابی بود ، مرحوم شهید رجائی را که هیچ سنخیتی با هم نداشتند به وی تحمیل کردند .
۶- بخشی از جدال یک سال و نیم او و جریانات مقابل، گوئی صحنه رویاروئی مصدق و کاشانی است که در آن شرایط رخ نموده بود .
۷- بزرگترین نقطه ضعف او آنچنان که در مقدمه کتاب اولین رئیس جمهور نوشته ام ، خود بزرگ بینی و خود شیفتگی مفرط او بود که موجب دل آزردگی دیگران می شد و مخالفانش نیز از آن مستمسک مطلوبی برای کوبیدنش یافته بودند .
۸- اشتباه سیاسی فاحش بنی صدر ، اجازه بهره برداری باند رجوی از او برای پیش برد اهداف قدرت طلبانه شان ، که که نه به نیت دوستی و خیر خواهی او بلکه به مثابه ابزاری برای رسیدن به هدف نهایی تقابل واتخاذ مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی بود . و در این مورد شهادت می دهم که امام کوشید به انحاءگوناگون او را از این ورطه برحذر دارد ولی ویژگی شخصی او به همراه بستر سازی مخالفان شکست خورده و خواستار تصاحب قدرت ، شرایطی برای توجه و تامل او به هشدار های امام ایجاد نکرد .

۹- او با تحلیل غلطی از شرایط آن روز ایران و عدم درک کاریزمای امام در آن زمان یک فرصت طلایی و تاریخی را از ملت ایران سلب و کام میلیون ها ایرانی راکه به او رای داده بودند تلخ کرد .
۱۰- در آن شرایط سخت و نفس گیر که ملت ایران درگیر جنگ ناخواسته شده بودند نمی بایست تن به شرکت در مراسم ۱۴ اسفند ۵۹ در دانشگاه تهران که تماما با برنامه ریزی باند رجوی برای گسترش تقابل با حاکمیت جمهوری اسلامی انجام شده بود ، می داد
۱۱- به هر حال امروز او در میان ما نیست و قادر نخواهد بود به انتقادات پاسخ دهد. انچه می ماند آموختن ما از تاریخ است .